برگزاری همایش بانوی با فضیلت استاد طاهایی(اعلی الله مقامها)

­ دراین همایش که روز چهارشنبه 18 بهمن ماه در محل سالن اجتماعات موسسه علمی-تحقیقی مکتب نرجس(علیهالسلام) ­با حضور­ جمعی از مسئولین حوزه های علمیه و جامعه المصطفی العالمیه قم و مشهد و همچنین اساتید و طلاب و شاگردان استاد طاهایی(ره) و عموم بانوان فرهیخته برگزار گردید آیت الله علم الهدی( امام جمعه مشهد) ، خانم دکتر فرهمند پور(استاد دانشگاه و مشاور سابق امور بانوان وزارت کشور) و خانم اعدادی(مسئول واحد خواهران مرکز مدیریت حوزه های علمیه خراسان ) ایراد سخنرانی نمودند که گزیده ای از سخنان ایشان ذکر می گردد.

آیت الله علم الهدی در ابتدا ضمن اشاره به نقش مؤثر و سازنده خانم طاهایی(ره) در مسیر اسلام و انقلاب بیان داشت: نگاه به اصول انقلاب و دستاوردهای آن و وضعیت جریان رشد علمی و آموزشی خانواده های ما و خانواده های متدین قبل از پیروزی انقلاب با آنچه بعد از پیروزی انقلاب حاصل شد، با گذشت 39 سال ، قابل تأمل است.

وی با توجه به ایام فاطمیه تعبیر پیامبر(ص) از وجود حضرت فاطمه(علیهاالسلام) را خاطرنشان کرد و گفت پیامبر می فرمایند:" زهرا (علیهاالسلام) روح من است". باتوجه به اینکه پیامبر(ص) «ما ینطق عن الهوی ان هو الاوحی او یوحی» است، در بیان خود برای اثبات اینکه این تعبیر احساسی نیست می فرمایند: «هی روح التی بین جنبیه» یعنی به همان میزان که وجود روح عامل حیات جان است زهرا (علیهاالسلام) نقش روح کالبد را دارد و زندگی ام به او وابسته است. زهرا (علیهاالسلام) بعنوان روحی که مایه حیات رسول الله (ص) است بسیاری از جریانات اسلام ناب زمینه اش از ایشان سرچشمه گرفته است. علاوه بر آن می فرماید: «نحن نزّلنا الذّکر و إنّا له لحافظون» . تورات و انجیل دچار تحریف شد اما حافظ قرآن خود خداست. اینکه خداوند ذکر (قرآن) را از تحریف محافظت می کند باید دانست وجود حضرت زهرا (علیهاالسلام) از عوامل حفظ ذکر است.

همانطور که در ابقای اسلام و بقای دین، حضرت زهرا (علیهاالسلام) نقش روح و کالبد پیامبر(ص) و سرمایه بقای حیات رسول الله را ایفا نموده اند، در مسأله پیروزی انقلاب نیز پس از جریان انقلاب یک سری تحولات و دستاوردهای آنی که صورت گرفت از جمله توسعه علم و آموزش و... در بین خواهران مؤمن و متدین بود. دختران در خانواده های متدین از علم و آموزش کم بهره بودند و از رشته های دانشگاهی به خاطر حفظ حرمت و عفت خانواده ها در محرومیت بودند. در آن زمان بعضی مجامع خاص وجود داشت­ و این ها در همان محدوده رشد پیدا می کردند. اما آموزش و پرورش بصورت کلی و عمومی به خاطر جریان های ناهنجار حجاب بعنوان ضد ارزش بود لذا فضاهای آموزشی کشور بر روی خواهران متدین بسته بود. انقلاب ما این در ها را بر روی قشر مؤمن و متدین ما باز کرد و این امکان برای خواهران ما فراهم شد.

فضاهای فرهنگی آن زمان آنقدر آلودگی داشت که دوستی­ تعریف می کرد: قبل از انقلاب که دانشجو بودم موقع نماز دنبال جایی بودم که کسی نبیند من نماز می خوانم چون نماز خواندن یک حرکت ضد ارزشی دانشگاه به حساب می آمد. حجاب نیز درست همین نقش را داشت و بعنوان یک جریان ضد ارزشی برای خواهران دانشجو بود که خوشبختانه بعد انقلاب این در برای خواهران ما باز شد.

ایشان در ادامه افزود: خوشبختانه اکنون این دستاورد ورود انقلاب و توسعه و رشد علم و دانش و فرهنگ که بوجود آمد جریان جهشی انقلاب نبود بلکه زمینه های آن وجود داشت. یکی از عوامل زمینه ساز مرحوم سرکار خانم طاهایی بود. ایشان به عنوان یک شخصیت روشن اندیش انقلابی در زمینه توسعه علمی خواهران متدین اقدام کردند و با وجود تنگی فضای آن زمان بعنوان زمینه ساز توسعه دانش در خانواده های متدین قرار گرفتند و آمادگی در وجود خواهران باایمان را با یک انگیزه و تفکر انقلابی فراهم نمودند. آن زمان در خانواده های متدین مسأله انقلابی بودن بانوان زیاد مطرح نبود. فعالان و مبارزان انقلابی بسیاری بودند اما فضای فعالیت های مبارزاتی در بین خواهران این خانواده ها وجود نداشت لذا خواهران در مسأله حجاب و روشنگری های دینی فعالیت داشتند اما در عرصه مبارزه فعالیت نداشتند. آن روز که فضای رشد دینی خواهران متدین بسته شده بود، خانم طاهایی در دو جهت در این شهر عنصر فعالی بودند که هم مسأله مبارزه را بعنوان یک اصل دین مداری در میان خانم ها و هم مسأله رشد دینی و علمی را برای خواهران که فضای رشد در دانشگاه برایشان در آن زمان بسته شده بود،­ باز کرده بودند. ایشان یک عالم معلمه ، یک بانوی نمونه ، یک عنصر سازنده و یک شخصیت مبارز و رزمنده بود. بستر رشد ایشان یک خانواده کم نظیر بود و یک عارف و عالم به تمام معنا و تمام جهت به نظر می آمد. فضای اجتماعی و حتی فضای جامعه دینی آن روز به هیچ وجه فضای رشد یک خانم مؤمن را نداشت اما ایشان از آن بستر و جامعه و فضا وارد عرصه شد و این برکات را بوجود آورد. شما اکنون در فضای خاص دین قرار گرفته اید و باید در فضای جامعه امروز که مدیون زحمات شهیدان است بسیار نقش آفرین باشید.

آیت الله علم الهدی سپس گفت: نسل امروز از نسل انقلاب روشن بینانه و روشن اندیشانه تر است اما مهم احساس مسئولیت در نسل جوان ماست. یعنی آن نسلی که این خصوصیات را نداشت هم در حوزه ایثارگری و فداکاری و هم در عرصه مدنی اجتماعی و انقلابی، فعال بود و فضای رشد شما را بوجود آورد. پس نسل جوان امروز باید به مراتب نیرومندتر و قوی تر باشد. نسل جوان ما از نظر حوصله مندی مقاومتش خیلی ضعیف تر است.

طبق آیه "فقد ارسلنا موسی ان آیاتنا ان اخرجنا... "مسأله سیر به سوی نور و مسأله انقلاب سازی بعنوان رسالت اصلی موسی است . جامعه اگر بخواهد این مسیر را باید صبور و شکور باشد. اگر در رسالت انقلابی مان کم حوصله باشیم و مقاومت نداشته باشیم، کارمان کم ارزش می شود. اگر مقاومت نداشته باشیم و صلابت مان خدشه دار شود، مقاومت اولیه مان خدشه دار می شود. در کنار استکبار ستیزی ها، مقاومت در کنار رسالت انقلابی ما مهم است و امیدوارم مؤثر و نتیجه دار شود. انشاالله خداوند به ما مقاومت و بینش دهد.

در ادامه همایش خانم فرهمندپور (استاد دانشگاه و مشاور سابق امور بانوان وزارت کشور) ایراد سخنرانی نموده و گفت: یادی می کنم از استاد گرامی خانم طاهایی و خدا را به خاطر توفیق خدمت گذاری شاکرم. تصمیم گرفتم بحثم را طوری تنظیم کنم که به لحاظ پژوهشی مورد استفاده قرار بگیرد. ما در عرصه علوم دینی و مفاهیم و محتواهای دینی به شدت نیازمند آموزش های روشی هستیم. یعنی کسانی روش را می دانند ولی محتوا ندارند اما برخی روش را نمی دانند ولی محتوا دارند. جایی که بشود هر دو را تلفیق کرد مهم و کلیدی است. از روش تحلیل محتوا استفاده کردم که بویژه برای کار در متون دینی بسیار کارآمد و مؤثر است. در این روش متون را کدگذاری بر اساس محتوا می کنند و میزان اهمیت بخش های خاص آن محتوا را تعیین می کنند که این روش برای فهم عمق بیشتر روایات استفاده می شود. تمامی زیارت نامه های مربوط به بانوان خاص را استخراج کردم حتی آن ها که مشهور نیستند، زیارت نامه های حضرت زینب و معصومه و خدیجه را با روش تحلیل محتوا خواندم تا ببینیم بر کدام ویژگی های این بانوان تأکید بیشتری است و وزن بیشتری دارد. در مرحله بعد ویژگی هایی که به هم نزدیک است را در یک محور قرار دادم و به تعداد فاکتور کمتری رسیدم و خواستم ببینم ­در آن به چه ویژگی که بیشترین وزن را در معرفی این بانوان خاص و ممتاز در حوزه باورهای اسلامی دارند بپردازم و نشان دهم که بانویی مثل بانو طاهایی چقدر به آن ویژگی ها نزدیک است. طبعاً شما خواهید گفت که اولین ویژگی این بانوان ایمان آن ها است اما یادمان باشد ایمان امری است مقرون به تشکیک و هویت آن قابل کشف در همین ویژگی هاست. ایمان از دل این ویژگی ها کشف می شود. این تعبیر قرآن که می فرماید: "یا ایها الذین آمنوا آمنوا"به همان مقوله اشاره دارد. ایمان این افراد در قالب همین مصادیق معلوم می شود. ایمان ما به میزان شباهت و نزدیکی به آن ویژگی ها قابل ارزیابی است. به لحاظ وزن و کثرت و توجه و تأکید در مصادیق چیزی که در پرداختن به معرفی این بانوان خاص وزن بالاتری دارد بصیرت است. گاهی می گوید فهیم، گاهی عالم و گاهی بصیر اما همه این ها تحت عنوان قدرت تشخیص، قابل ذکر است. این بانوان یکی از پراهمیت ترین ویژگی هایشان بصیرت در تشخیص تکالیفشان بوده است. عجیب است که فهم و بصیرت این قدر مهم است. تشخیص این که در لحظه چه تکلیفی داریم. اساساً هیچ نسخه عمومی قابل انطباق برای همه افراد و همه شرایط نداریم.

حالا در یک ماتریس چندبعدی که شرایط به یک نقطه می رسد، امکانات و تهدیدها و مسائل اجتماعی و سیاسی و... به جایی می رساند که باید در آن نقطه تصمیم گرفت تکلیف چیست. این ویژگی است که از فاطمه زهرا(علیهاالسلام) ­، فاطمه زهرا (علیهاالسلام) می سازد. زنان اصولاً در موقعیت انتخاب های متکثرتری قرار می گیرند. شکل تکالیف زنان و مردان خیلی متفاوت است. این که در یک لحظه تاریخی برای خودش و جامعه تصمیم بگیرد که اولویت او در خانه است یا جامعه. این لحظه برای فرد فرد افراد متفاوت است. در زمان جنگ و صلح و در زمان بچه داشتن یا نداشتن و... ولی زمان چه انتظاری دارد، این متغیرهای چند بعدی در یک نقطه به هم می رسد که آن لحظه به فاطمه زهرا(علیهاالسلام) می گوید تو برو علی بماند و به زینب کبری(علیهاالسلام) می گوید بمان وقتی امام تو دارد می رود. امیر المؤمنین(ع) باید سکونت کند و در آن لحظه فاطمه(علیهاالسلام) فریاد بکشد. سیدالشهداء (ع) باید کشته شود ولی زینب کبری(علیهاالسلام) باید بماند. در اشهر روایات خانم فاطمه زهرا(علیهاالسلام) 18 ساله به شهادت رسید اما فاطمه معصومه در 28 سالگی دوشیزه است. این یعنی زنی تشخیص دهد در این لحظه از تاریخ وظیفه اش چیست. فاطمه معصومه در چه شرایطی زندگی می کرد که دوشیزه ماند و دوشیزه از دنیا رفت و حضرت زهرا(علیهاالسلام) ­در چه ماتریسی بود که در 18 سالگی 5 فرزند داشت.

آنچه بیش از همه این ویژگی ها از یک زن ، زن فاضله می سازد قدرت تشخیص است. بانو طاهایی در چه موقعیتی از فضای اجتماعی کشور در مشهد و در شرایط رژیم طاغوت و همچنین بعد از انقلاب تشخیص می داد که الان باید ­کار در خارج یا داخلکرد یا ­باید کار فقهی کرد یا کار عرفانی و... ­. بانو همایونی نقل می کردند از قول بانو امین که در یک دست کفگیر داشتم و در دست دیگر اسفار ملاصدرا می خواندم . بانو طاهایی(ره) هم همین است که هیچ کدام از مسئولیت ها او را از دیگری غافل نمی کند. مهمترین ویژگی حضرت ابوالفضل العباس(علیه السلام) بصیرت بود. یعنی آن هایی که جایی رسیدند در قدم اول به بصیرت رسیدند. ممکن است بگوید ما را با عالمه غیرمعلمه مقایسه نکنید باید گفت از هر مسیری به تشخیص برسید فرقی نمی کند، علم لدنی یا تعلیم. ویژگی دوم که برای بانوان بصیر تأکید شده است تقواست. تقوا یعنی عمل بی بهانه و بی توجیه به آن چه من براساس بصیرت و درک دینی خودم به تکلیف بودن آن پی برده ام. بنابراین تقوا وقتی تقواست که بر اساس آگاهی باشد. این تقوا نه تنها متأثر از بصیرت است که مؤثر بر بصیرت است. آیه می گوید: "الذین جاهدوا فینا..."­ یعنی نه تنها بصیرت باید تقوا افزا باشد که تقوا موجب بصیرت افزایی می شود" اتق الله یعلمکم الله ".آیا ما به هرچه می دانیم عمل می کنیم؟ بعضی می گویند تا وقتی ندانم برای چه باید نماز بخوانم نماز نمی خوانم. قرآن می گوید: اتفاقاً عمل موجب یقین می شود. چرا خداوند برای افزایش اطمینان قلبی ابراهیم حجاب ها را کنار می زند؟ چرا خداوند کاری می کند که دل ابراهیم قرص شود؟ چون او مطابق بصیرت خود عمل می کند. "و من یتق الله یجعل له مخرجا" خدا مسیر خروج از گره ها را یاد می دهد و این مال کسی است که علم دارد و به آن چه می داند عمل می کند.

ایشان گفت: مشکل ما ندانستن ها نیست مشکل ما عمل نکردن به دانسته هاست. اول دانستن و بعد عمل کردن. بعضی چیزها خیلی مهم هستند ولی چون دم دست هستند نمی بینیمشان. آیت الله بهجت در توصیه به افراد از نماز اول وقت به عنوان کار کلیدی یاد کردند. کدام از ما نمی دانیم که رهبری فرمودند:" چیزی که گاهی نیمه شب خوابی را از چشمان من می برد مسائل فرهنگی است". این که ما تکلیف را تشخیص بدهیم و به آن عمل نکنیم یعنی ما آدم های بی تقوایی هستیم.

بندهای نسوان زندان کشور نیازمند مشاوره دختران طلبه ماست. مراکز نگهداری زنان آسیب دیده مراکز تردد زنان ویژه این ها همه حضور شما را می خواهد. امروز حکومت دست ماست. رهبری در موضوع آسیب های اجتماعی که راهنمایی هایی به افراد می کنند فرمودند : «حدیث"انا و علی ابواه هذه امه" در مورد ما مسئولین نظام صادق است». جوانی که دچار آسیب اجتماعی می شود آیا این حس را داریم که او مثل دختر خودمان است؟ من در مقابل کار زشت در جامعه چه تکلیفی دارم؟ آیا اگر بیشتر کار می کردم یکی از هزاران آن ها کم نمی شد؟ امام صادق(ع) فرمودند:"مو من را از طول رکوع و سجود تشخیص ندهید از وفای به عهد و صدق گفتارش تشخیص دهید". مملکت دست ما امانت است، بچه های مردم امانت هستند. بانو طاهایی این طور فکر می کردند که به این مقام رسیدند.

خانم فرهمندپور در پایان گفت: سومین ویژگی صبر است، صبر بر سختی تقواورزی. یعنی پای هزینه های عمل خود بایستیم. صبر در قالب سعه صدر. ما اولین کاری که می کنیم می خواهیم دیگران را شکل خودمان کنیم اما بانو طاهایی صبر کردند و در ابتدای امر سعی نکردند همه را مثل خودشان کنند. حد اعلی این سه ویژگی فاطمه زهرا(علیهاالسلام) است. در حد پایین تر آن، حضرت خدیجه و حضرت زینب و حد نازل تر نزدیک به زمان ما ، بانو طاهایی است. من یک ملاک دست خودم و شما دادم. حجت بر ما تمام است. اگر قرار باشد کاری کنیم، بمانیم و مؤثر باشیم. من باید جوابگو باشم چون می توانستم از این که هستم بیشتر باشم و نیستم.

در ادامه مراسم خانم اعدادی به بیان سخنانی پیرامون شخصیت استاد طاهایی پرداخت.

ایشان ضمن اشاره به حدیثی از امام علی(علیه السلام) که فرمودند:‌ «مَن نَصَبَ نَفسَهُ لِلنّاسِ اِماماً فَلیَبدَأ بِتَعلِیمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعلیمِ غَیرِه» بیان داشت: استاد طاهایی قبل از آنکه به دیگران چیزی بیاموزند خودشان به آن عمل می کردند.

وی سپس در رابطه با بعد تربیتی به چند ویژگی شاخص ایشان اشاره نمود و تصریح کرد: یکی از ویژگی های بارز ایشان عشق به اهل بیت(علیهم السلام) بود که این در توسلات ایشان ملاحظه می شد. توسلات شبانه ایشان و ارتباطشان با اولیاء الله و عنایت ویژه ایشان به حضرت علی بن موسی الرضا(علیه السلام) بسیار بود و ما آثار توسلات ایشان را در امور مکتب می دیدیم. هنگامی که زیارت جامعه را می خواندند ما یقین داشتیم که ایشان خود را در پیشگاه امام حاضر و ناظر می بینند، هنگام خواندن زیارت گویا هیچ کس را نمی دیدند و از آن لذت می بردند.

مسأله دیگر درک ایشان از مسائل اجتماعی بود که در همه عرصه ها و صحنه ها حضور داشتند و به طلاب هم این حضور را توصیه می کردند. حتی در هنگام کسالت شان نسبت به مسائل زمان بی تفاوت نبودند. خانم طاهایی تمام لحظات و ساعات عمر خود را به مکتب اختصاص دادند و علاوه بر بعد ظاهری در بعد تربیتی هم شب و روز وقت می گذاشتند؛ برای بصیرت افزایی و افزایش ایمان و اعتقادات و آگاهی طلاب با آنها می نشستند و صحبت می کردند. ایشان مدیر ساعتی نبودند و تمام زندگی ایشان وقف حوزه و وقف تربیت نسل بود و به این کار عشق ورزیدند. ویژگی دیگر ایشان مشورت گرایی بود و پس از آن وارد عرصه عمل می شدند. همچنین از معرفت و آگاهی برخوردار بودند و معتقد بودند که باید اهمیت و اولویت کار را به طلبه داد ، هم در بعد علمی و هم عملی؛ از جمله بحث تکریم و شخصیت دادن به آن ها. هیچ وقت طلبه ای را تضعیف و تحقیر نمی کردند و خطای او را به رخش نمی کشیدند. اگر لازم بود گاه بصورت مستقیم و گاه غیرمستقیم به او تذکرات لازم را می دادند. گاهی در همین شیوه های رفتاری در مقابل خطای افراد خود را به تغافل می زدند و انگار تخلفی از او ندیدند. ما باید دغدغه مند باشیم ، تهذیب در کنار تعلیم باشد و عمل کنیم.

ایشان در پایان بحث ولایتمداری استاد را متذکر شد که در همه عرصه ها و زمان ها مطیع رهبری بودند و به ما هم مدام تذکر می دادند که از این شاخه به آن شاخه نپرید و طبق سخن امام علی(علیه السلام) سعی کنید مسیر میانه و راه راست را دنبال کنید و گوش به فرمان رهبری باشید تا دچار لغزش نشوید.

از دیگر برنامه های این همایش می توان به ارائه مقالات برتر فراخوان همایش و اهدای جوایز آن ها، رونمایی از آثار پژوهشی، بیان خاطرات استاد توسط طلاب غیرایرانی و....اشاره نمود.

در پایان گفتنی است نمایشگاه "ویژگی های راهیان قرب الی الله" که با هدف تبیین سیره اخلاقی استاد طاهایی(ره) در سالن شماره یک مکتب نرجس بر پا شده بود مورد بازدید مهمانان همایش قرار گرفت.

روابط عمومي مكتب نرجس (عليهاالسلام)

­