درس چهاردهم: سرچشمه های بدگمانی

بسم الله الرحمن الرحيم

لاحول ولا قوه الا با لله العلي العظيم

درس چهاردهم                                                                 سر چشمه هاي بد گماني

1.      گاهي سرچشمه سـوء ظن ، نا پاکي و آلودگي دروني خود انسان است . همان گونه که خوش بينــي زياد گاهي از صفا و پاکي خود شخص سرچشمه مي گيرد ؛ يعني روي اصل مقايسه با خود ديگران را بد يا خوب تصور مي کند ؛ البته با توجه به اين مسـأله در افراد کم اطلاع و ساده ذهن تظاهر بيشتـري دارد.

2.      گاهي منشأ سـوء ظن ممـکن است از تکبـر و خود خواهي باشـد . زيرا افراد متکبـر چون خـود را از ديگران برتر مي دانند ؛ سعي مي کنند در محيط فکري خود براي ديگران نقاط ضعفي بتراشند که ارزش وجود آنها را هر چند تنها در ذهن خود پايين آورده و به زعم خويش ارزش وجود خود را بالا ببرند.

3.      حس انتقام ، کينه توزي و حسد هم از علت هاي بد گماني مي باشد ، بعضي از افراد وقتي نتوانسـتند در عمل از اشخاص مورد نظر انتقام بگيرند و يا به زبان اظهار کنند ، در منطقه فکر و قلب آشوبي به پا کرده ، به آن ها نسبـت بد مي دهنـد و در محکمـه قلـب به توبيـخ و سـرزنش آنها مي پـردازند تا ازاين طريـق تشّفي خاطر ، بجويند .

4.       يکي ديگر از علل سوء ظن ، تخفيف مجازات و تبرئه ي شخصي است ، زيرا شخص مجرم در دادگاه وجدان خود مي کوشـد شـريک جرم هايـي براي خود درسـت کند و نسبت به ديگران گمان بد ببـرد تا اعمال خود را توجيه نمايد و يا کم اثر و عادي جلوه دهد .

5.      محيط تربيتي ناسـالم ، اعـم از خانواده و محيـط تحصيلي يکي از عوامل مهـم بد بينـي و سـوءظـن مي باشد . معاشرت با افراد ناصالح از ديگر علل بد گماني است ، زيرا قضاوت هاي اشخاص در بـاره اهل يک شهر يا يک دِه يا يک کشور و يک نژاد ، بر اساس سبک تفکرافراد معيني است که با آنها ارتباط داشته است ، اگر معاشران انسان افراد نادرستي باشند به تبع آن ، او نيز به همه مردم بد بين خواهد شد . در حديث است حضرت امير المومنين ^{( عليه السلام )} مي فرمايند:

« مجالسة الاشرار تُورثُ سوء الظن بالاخيار »[1]

« هم نشيني با بدان باعث بد بيني به نيکان مي گردد .»

و صل الله علي محمد و آل محمد

پايان درس چهاردهم

1.      بحارالانوار ـ جلد 74 ـ باب 14 ـ حديث 4 ـ صفحه 191