رواج بد گماني ، بدبيني و غيبت اگر چه با تمايلات نفساني مردم معمولا سازگارند ، موجب نوعي دو رنگي وبدبيني عميق و ريشه دار دربين ا فراد جامعه وروابط آنان با يکديگر مي شود که خود عامل موثري در انحطاط و از هم پاشيدن جامعه است.
بسم الله الرحمن الرحيم
لا حول و لا قوة الا بالله العلي العظيم
درس شانزدهم مهمترين انگيزه هاي غيبت
1. تحريک غريزه کنجکاوي:
رواج بد گماني ، بدبيني و غيبت اگر چه با تمايلات نفساني مردم معمولا سازگارند ، موجب نوعي دو رنگي وبدبيني عميق و ريشه دار دربين ا فراد جامعه وروابط آنان با يکديگر مي شود که خود عامل موثري در انحطاط و از هم پاشيدن جامعه است. غريزه کنجکاوي که يکي از نيرومند ترين غرايز انسان اسـت ، او را دعوت مـي کند که ديگران را به اصرار وادار به غيبت وفاش ساختن نقاط ضعف افراد مختلف بنمايد ؛ و شايد شيريني غيبت در ذائقه ي عده اي از مردم نيز از اشباع غلط همين غريزه سر چشمه مي گيرد ، اين عده از اطلاع براسرار و عيـوب ديگران و تجسس در باره آن ها لذت مي برند و لذا با حرص و ولع هر چه تمام تر ديـگران را وادار به غيبت مي کنند.
2. استهزا وسُخريه:
البته استهزا و سخريه ديگران خود انگيزه هاي گوناگوني دارد که پـس از ريشه دواندن عوامل آن در وجود انسان يکي از راه هاي تحقق بخشيدن به اين هدف غيبت است ، قرآن ايمان آورندگان را با اين خطاب از اين رفتار ناپسند نهي فرموده :
« يا اَيُّهَا الَّذينَءامَنُوا لا يَسخَر قومٌ مِن قَومٍ عَسـي اَن يَکُونوا خيراً مِنهُم وَ لانِسـاءٌ مِن نساءٍ عَسـي اَن يَکُنّ خَيراً مِنهُنّ و... »[1]
« اي مومنين نبايد هيچ دسته اي از شما دسته ديگر را مسخره نمايند چه بسا آنان از مسخره کنندگان بهتر باشـند . و زنان درباره زنان ديگر اين گونه رفتار نکنند چه بسـا آنان ـ يعني مسخره شوندگان ـ بهتر از اين ها باشند .»
3. تبرئه خويش از خلافِ خود
افراد خلاف کار هميشه با ذکر معايب ديگران مي خواهند عمل خود را ساده يا موجه جلوه دهند و با اين کار خود را از خلافي که مرتکب شده اند تبرئه کنند.
4. کينه توزي و انتقام
انسان کينـه تـوز براي خاموش کردن شعـله هاي کينه و انتقـام که هر لحظـه در درونش زبـانه
مي کشد راهي آسانتر و ساده تر از غيبت و تضييع آبرو و حيثيت شخص مورد نظر نمي يابد.
5. حسـد
شخص حسود هميشه طالب زوال نعمت محسود اسـت زماني که به مقصود خود نرسيد براي جبران آن سعي مي کند به وسيله غيبت و ذکر نقاط ضعف محسـود از حيثيت و اعتبار او بکاهد و آتش حسد خود را از اين راه تسکين دهد .
6. تفريح و سرگرمي
بسياري از افراد هستند که هيچ يک از انگيزه هاي بالا را ندارند و تنها به منظور سرگرمي و تفريح يا گرم کردن مجالس و محافل به ذکر نقاط ضعف و عيوب ديگران مي پردازند . با توجه به اين مسـاله که بعضي ها نه تنها از سرگرمي و تفريح لذت مي برند ، بلکه از خنداندن و وادار کردن ديگران به خنده نيز لذت مي برند.
البته با توجه به اين عوامل بهتر مي توان راه درمان غيبت را شناخت ولي از اين نکته هم نبايد غافل شد که بسيار مي شود اين عوامل بصورت ساده و طبيعي در وجود انسان خود نمايي نمي کند ؛ يعني ، وجدان و شـخصيت او به او اجازه نمي دهد که سـاده بيان کند . لذا قيافه آن را دگرگون سـاخته و در لباس دلسـوزي يا نهي از منکر و يا درس عبـرت به ديگران دادن مرتکب غيبـت مردم مي شود و پيـش خود خيال مي کند که عمل مقدسي هم انجام داده در حالي که انگيزه اصلي يکي از همان عوامل بالاست و اين نوع آلودگي به غيبت ، از ساير انواع آن خطرناک تر و درمان آن مشکل تر مي باشد.
و صل الله علي محمد و آل محمد
پايان درس شانزدهم